Milinda

Emmy van Beest 20 februari 2015

GEÏNSPIREERD DOOR KRISHNAMURTI, 10 openhartige gesprekken,
Marina Kuyper
Synthese, Milinda Uitgevers bv, Rotterdam 2014
ISBN 978 90 6271 116 1

Een boekbespreking
Als je geraakt bent door de woorden van Krishnamurti en je gaat verdiepen in zijn werk, komt na verloop van tijd de vraag bij je op wat je ‘ermee moet doen’. Het klinkt allemaal zo helder, maar is het ook praktisch? Intussen heb je nog steeds conflicten, zit je in een sleur, ben je bang voor de toekomst. En dan zegt Krishnamurti: ‘Kijk ernaar.’
Dat kan toch niet alles zijn? Misschien ga je naar een bijeenkomst en wordt het allemaal nog verwarrender. De mensen daar praten en praten maar. Zoals Radhika Herzberger (directeur van de Rishi Valley School), zegt: ‘We hebben een goede filosofie, maar het verzandt gauw in veel woorden.’
Het is zo intellectueel, zeggen mensen soms. Dat risico zit er wel degelijk in als uitspraken van Krishnamurti tot formules worden gemaakt.
Daarom kan het verhelderend zijn om de verhalen te lezen van de tien geïnterviewden die intensief bij zijn werk betrokken zijn geweest en hem vaak van nabij hebben meegemaakt. Zij laten ons zien wat de kennismaking met Krishnamurti voor hun persoonlijk leven heeft betekend.
Soms was dat heel ingrijpend, zoals bij Antonio Autor (coördinator van het Krishnamurti Study Centre), die een veelbelovende voetbalcarrière afbrak omdat hij zichzelf niet langer voor de gek wilde houden. Soms verliep de kennismaking in fasen. ‘Ik ben erin gegroeid,’ zegt Hans van der Kroft ( vertaler van tientallen boeken van Krishnamurti en bestuurslid van de Stichting Krishnamurti Nederland).
Wat sprak ze aan? Bill Taylor (oud-directeur van de Brockwood Park School en werkzaam voor de Engelse Foundation) werd vooral geraakt door het feit dat het leek te gaan over een soort inzicht dat los stond van cultuur en conditionering. ‘Het gaat om een manier van leren die niets met kennis vergaren te maken heeft. Hij houdt ons een spiegel voor van onszelf, (…). Dat is overigens niet altijd prettig om te zien.’ Professor Krishna (gepensioneerd directeur van de school in Rajghat) las op zijn zeventiende bij toeval ‘Talks to Students’, een boek uit de bibliotheek van zijn vader. 'Krishnamurti sprak tegen schoolkinderen en aangezien ik zelf een tiener was, werd ik er meteen door gegrepen. Vragen als “Is respect hetzelfde als angst?” of: “Waarom sta je op als de leraar de klas binnenkomt?” Dat waren mijn vragen.’ Gisèle Balleys (organisator van jaarlijkse bijeenkomsten in Mürren) vertelt hoe ze op advies van iemand naar Saanen ging en getroffen werd door de stilte van die tweeduizend mensen die daar bij elkaar zaten. Ze ging zijn boeken lezen. ‘Ik was helemaal één met wat hij zei, en als zich grote gebeurtenissen in mijn leven voordeden, de dood van mijn moeder bijvoorbeeld, dan kon ik het verband zien tussen wat ik in mijzelf ervoer en dat wat ik had gelezen in de boeken.’ Martin van Kalmthout (psychotherapeut) werd, eveneens in Saanen, getroffen door de manier waarop hij sprak over religie en de religieuze geest. ‘Voor mij was dit de eerste keer dat ik me goed kon voorstellen dat je religieus kunt zijn zonder God, hiernamaals en welke godsdienst dan ook.’
Uit de interviews blijkt dat het weinig verschil maakt of je je van Oosterse of Westerse tradities moet losmaken. In alle gevallen is er sprake van conditionering. Pook Vanerath Sornprasit (oprichtster van ‘Stream Garden’, een oase in Thailand voor individuele bezinning en verdieping in het werk van Krishnamurti) zocht het aanvankelijk vooral in het boeddhisme, omdat ze daar van huis uit bekend mee was. Ze trad zelfs korte tijd in als non in een klooster. Gaandeweg ontstond bij haar het besef dat ze het hele systeem en de methode kon laten vallen. Raman Patel (werkzaam in Brockwood en voor het tijdschrift ‘De Link’) vertelt dat hij als kind al twijfels kreeg bij de Hindoestaanse religieuze traditie waarin hij werd opgevoed. Op zijn negentiende verliet hij Afrika en na veel omzwervingen begon hij Krishnamurti te lezen, waardoor zijn leven een totaal andere wending zou gaan nemen.
Het bijzondere van dit boek is dat de geïnterviewden vaak beter dan jijzelf kunnen verwoorden wat er met je gebeurt, althans kan gebeuren, als je je serieus in Krishnamurti’s gedachtegoed verdiept. In die zin is dit boek ook indachtig de wens van Krishnamurti zelf, die in 1977 op persoonlijke titel medewerkers uitnodigde een maand naar Ojai te komen voor een intensieve dialoog over wat er zou gebeuren na zijn dood. Mary Cadogan (was sinds de jaren vijftig de rechterhand van Krishnamurti in Engeland) gaat in haar interview uitgebreid op deze gebeurtenis in. Daar in Ojai vroeg hij van zijn naaste medewerkers of ze wilden vertellen wat ze er zelf van begrepen hadden en dat is precies wat in deze bundel gebeurt.

Emmy van Beest, februari 2015