Milinda

Elice Sijbrandij | Zinweb.nl 5 mei 2017

Stilzitten op een kussen, je ogen dicht en vooral geen gedachtes hebben. ‘Zweverig’. Voor velen is dit het beeld bij meditatie. Maar klopt dat wel? In Vaardig in geluk, handboek voor zenmeditatie krijg je het antwoord. Een recensie door Elice Sijbrandij

Net als je denkt ‘nou maak je mediteren wel heel idyllisch, zo simpel is het niet’ komt de schrijver van het boek Hans Wanningen met een ontnuchterend perspectief. Want ja, de kracht van stilte is groot, maar mediteren betekent trainen. En de illusie dat je na 1 keer mediteren alle voordelen uit de kunst haalt wordt door Wanningen gelukkig al aan het begin van het boek ontkracht. Zonder de glans van meditatie af te halen. Een nuchtere kijk op meditatie.

Ja. Al dacht ik ook even ‘hoeveel valt er te vertellen over mediteren?’ Mijn kritiek in het begin van het boek was dan ook dat de schrijver veel in herhaling viel. Net even anders geformuleerd. Gaandeweg het boek merkte ik dat dit onbewust juist heel goed werkt. Het beklijft. Daarnaast stond ik versteld van de interessante en veelzijdige informatie over meditatie. Wat een rijk middel. Een realistische kijk, feitelijk onderbouwd en helder toegelicht en toegepast op de dagelijkse praktijk. Dat je je geen illusies maakt en toch dat kussen er bij wilt pakken. Hoe dat precies werkt wordt in het boek ook stapsgewijs uitgelegd.

De eerste helft van het boek geeft een helder en volledig beeld over zenboeddhisme en zenmeditatie. Wat is het? Wat zijn de voordelen ervan? En hoe doe je het (en blijf je het doen?).

In het hart van de Japanse winter heeft een gedreven, jonge zenmonnik een persoonlijk onderhoud met zijn zenmeester… Terwijl de meester van zijn kopje thee geniet, beklaagt de monnik zich erover dat hij, ondanks tien uur mediteren per dag, maar geen vorderingen maakt; nog steeds weet hij niet wat de kern van zen is. De meester vraagt hem wat hij hieraan denkt te doen. Vastberaden zegt de jongeman: ‘Vijftien uur per dag mediteren!’ De meester prijst zijn doorzettingsvermogen en de monnik verlaat de kamer. Een week later hebben ze een soortgelijk gesprek. Gefrustreerd maar vastbesloten besluit de monnik dan maar twintig uur per dag te gaan mediteren. De meester drinkt onverstoorbaar zijn thee en wenst hem alle succes.

Weer een week verstrijkt. Briesend beent de monnik de kamer van de meester in. ‘Ik stop ermee! Ik krijg maar geen vat op dat zen, hoeveel ik ook mediteer!’ roept hij uit. De meester, die net van zijn thee nipt, vraagt hem: ‘Wat zit je dwars?’ De monnik doet daarop zijn beklag over de winterkou die het hem onmogelijk maakt zich goed te concentreren. De meester daarop: ‘Waar is het Boeddhabeeld in je kloostercel van gemaakt, waarvoor je zit als je mediteert?’ ‘Van hout, hoezo?’ reageert zijn verbaasde gesprekspartner. Nog verbaasder is hij als hij de repliek hoort: ‘Waarom gooi je het niet op het vuur?’ En zoals dat gaat in zen anekdotes: de leerling raakte ter plekke verlicht.

‘’Zo aards en praktisch is zen. De boeddha wordt niet aanbeden, wel wordt zijn goede voorbeeld ter harte genomen: doen wat praktisch hier en nu aan de orde is… Overigens had de zenmeester de monnik bij alle drie de ontmoetingen het antwoord op de vraag ‘Wat is zen?’ al gegeven. Hij genoot immers steeds van een lekker kopje warme thee…’’

Wanningen realiseert zich maar al te goed dat geluk niet komt aanwaaien. Geluk is een mindset. Mediteren helpt om tot een geluksoriënterende mindset te komen, maar met alleen mediteren ben je er nog niet. In het tweede deel van het boek gaat hij daarom uitgebreid in op wat hij noemt ‘de kritische geluksfactoren. Factoren die een antwoord geven op de vraag ‘hoe kunnen we in het leven van alledag geluk in eigen hand nemen?’ Al deze factoren, inclusief mediteren, versterken elkaar. En dat is de voedingsbodem naar eigen regie. Verlichting.

Informatief, inspirerend en vooral heel nuchter en praktisch van aard. Een aanrader.

Redactie ZenActueel | Zen.nl 14 februari 2017

Bij uitgeverij Asoka is onlangs Vaardig in geluk - handboek zenmeditatie van Hans Wanningen uitgebracht. Over geluk en mediteren. Voor praktisch ingestelde mensen, met een nuchtere én open geest, wars van vage spiritualiteit en/of religieus gedweep. Die hun levensgeluk in eigen hand willen nemen. Voor mensen die door middel van meditatiebeoefening en -in het tweede deel van het boek- andere bewezen effectieve geluksstrategieën hun geluksniveau structureel willen verhogen, merkbaar en meetbaar.

Want met mediteren alleen ben je er nog niet. Weliswaar brengt het ons veel voordelen als we onze geest in topconditie brengen op het meditatiekussen. Voordelen als grotere innerlijke rust, betere concentratie, meer emotionele stabiliteit, meer vitaliteit, een betere nachtrust, effectiever handelen, groter zelfinzicht, betere relaties met anderen; en dat is nog maar een beperkte greep. Maar dan nog: mediteren is geen wondermiddel. Je leert er niet mee over water lopen. Bovendien is dagelijks standvastig oefenen geboden om die vele voordelen blijvend te verwerven, en dat valt niet altijd mee.

Het boek heeft een heel praktische inslag. In een viertal hoofdstukken wordt gedetailleerd uit de doeken gedaan hoe je precies mediteert en wat dat allemaal aan positieve uitwerkingen heeft; maar ook hoe je gemotiveerd blijft en hoe je adequaat omgaat met alle te verwachten hobbels en hordes op het pad van zenbeoefening. Van pijn in je knieën tot drukke gedachtes of heftige emoties; van een luidruchtige verbouwing bij de buren tot ingrijpende life events. Ook krijg je handzame tips over hoe je een goede zentraining uitkiest, een vak- en mensbekwame zenleraar vindt en welke apps en sites van pas kunnen komen in je zenbeoefening.

In het tweede deel van het boek worden de schijnwerpers gericht op het belang (en de toepassing) van andere bewezen geluksbrengers, die alle een gelukkig huwelijk vormen met meditatiebeoefening: duidelijke levensdoelen, een actieve levensstijl, een ontspannen en optimistische levenshouding, wakkere zintuigen en goede relaties onderhouden met onszelf en anderen.

Dit is een boek om direct zelf mee aan de slag te gaan en in een rechte lijn stevige progressie te boeken op het pad naar een hogere levenskwaliteit.

NBD | Biblion 14 februari 2017

Een praktische en enthousiasmerende handleiding voor zenmeditatie voor een breed publiek, met het accent op directe toepasbaarheid en op de bijdragen van zen op geluk. De auteur, onder meer zenmeditatietrainer (in de Rinzai-zentraditie waar je tijdens het mediteren telt op de uitademing) aan verschillende hogescholen, bespreekt na algemene hoofdstukken over zen en zenmeditatie, hoe te mediteren. Hij behandelt met name de praktische obstakels en geeft een uitgebreide verhandeling over hoe je niet afhaakt en blijft mediteren, met nadruk op onderzoek naar wat structureel inherent gelukkig maakt (kritische geluksstrategieën). Dit ondersteunt hij met resultaten van wetenschappelijk onderzoek, boeddhistische parabels en praktische adviezen. 

Deze handige, uitstekend aan de westerse lezer aangepaste insteek spreekt bovendien aan door de directe, laagdrempelige, aansprekende stijl met memorabele one-liners ('Ons doel is Boeddha, niet Bokito') en treffende beeldspraak ('Daarmee plukken we al een handvol vruchten van de zenboom. Echter alleen het laaghangende fruit'). Met wegwijzers voor zenbeoefening. 

Olaf Tempelman | Sir Edmund (boeken- en wetenschapsbijlage van de Volkskrant) 14 februari 2017

Filosoof en zenleraar Hans Wanningen gelooft niet in wondermiddelen, wel in het trainen van de geest.

Geluk voor gevorderden: een zenmester wordt achterna gezeten door een tijger, springt over de rand van het ravijn, grijpt zich vast aan een tak aan de wand en ontwaart een andere tijger in de kloof beneden hem. Een minder fijn moment? Voor u en mij, maar niet voor een gevorderde op het pad der aandachtstraining. Die ziet namelijk dat er aan de ravijnwand wilde aardbeien groeien en doet daar meteen zijn voordeel mee. 

Wie bovenstaande 'weinig realistisch' vindt, moet de tijgers vervangen door bazen, boze twitteraars en andere roofdieren die ons min het moderne leven achterna zitten. Het motto van Vaardig in geluk van Hans Wanningen, filosoof en zenleraar, komt van de Amerkiaanse moleculair bioloog Jon Kabat-Zinn, grondlegger van wat bekend is geworden als mindfulness: 'Je kunt de golven niet tegenhouden, maar je kunt wel leren surfen'.

Tegen het aantal boeken in het genre over 'geluk' leggen alle andere genres het tegenwoordig af, althans in kwantitatieve zin. Geen branche ook die zoveel weerzin oproept. Dat komt door een overdaad aan gelukkig-in-zes-weken-en-zeven-stappen-boeken. Wanningen vat die categorie samen onder de noemer: 'doe wat ik zeg en je wordt gelukkig'. In de schappen van spirituele boekhandels wemelt het ook van de auteurs die uitleggen hoe je gelukkig kunt worden door je handen te openen voor de kosmos. Wanningen citeert een klassieke Loesje: 'New Age, u zweeft, wij vangen.'

Vaardig in geluk is niet kosmisch en bevat geen zevenstappenplan. Wat kán werken, stelt de auteur, kost altijd tijd, is nooit een wondermiddel en zit hem bovenal in het trainen van de geest. Geluk begint vaak met het ontmaskeren van 'halfbakken vormen van geluk'. Herman Brusselmans verklaart nooit langer dan veertig minuten achter elkaar gelukkig te zijn. Wat hij bedoelt, stelt Wanningen, is dat hij nooit langer in een toestand van uitbundige vreugde verkeert. 

Een groep die ook nooit langdurig geluk ervaart, is de groep die geluk definieert als genot. Die valt al te vaak ten prooi aan wat in de economie de wet van de afnemende meeropbrengst heet: het eerste glas bier op een zomeravond smaakt beter dan het negende. 

Er zijn veel mensen die geluk verwachten van 'grote gebeurtenissen' als een relatie of wereldreis - die moeten bijna altijd constateren dat 'hun geluksniveau' al na een paar maanden weer verrassend als vanouds is. Een substantiële groep andere mensen definieert geluk als 'domweg geluk hebben' en hoopt op mazzel en meevallers.

Wie niet te veel op zulk dom geluk wil rekenen, openstaat voor 'geluk zonder mazzel', maar niet voor kosmisch of zevenstappengeluk, neme uit de schappen over geluk Vaardig in geluk. Waar is de ingang?, vroeg de leerling aan de zenmeester. 'Hoor je het ruisen van de beek? Daar is de ingang.' Wie dat zweverig vindt, moet de zin nogmaals lezen.